Blokzincir Teknolojisi ile Sigortacılıkta Yeni Dönem: Z Kuşağının Rolü ve Beklentileri

 

Özet

Dijitalleşme ile birlikte önemi gün geçtikçe artan blokzincir teknolojisi günümüzde ödeme sistemleri ve yatırım yöntemlerinde kökü değişiklikler yaratmaktadır. Özellikle Z kuşağı bu teknolojilere yakından ilgi duymaktadır. Ancak bu teknoloji ve özellikle kripto para yatırımlarının beraberinde getirdiği birtakım riskler mevcuttur. Haliyle bu durum sigorta sektöründe yeni fırsatlar doğurmaktadır. Blokzincir tabanlı uygulamalar Z kuşağının bu riskleri yönetmek noktasında ihtiyacına yanıt verecek sigorta ürününü geliştirse de, henüz sigorta sektöründe bu yönde bir ürün söz konusu değildir. Bu çalışmada blokzincir teknolojisinin sigorta sektöründeki etkileri ve özellikle Z kuşağının bu alandaki rolüne dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Sigorta, blokzincir, kripto para, z kuşağı.

Dijital çağın hızla ilerlemesiyle birlikte, para kavramı ve finansal işlemler köklü değişimler geçirmektedir. Eskiden nakit para ve bankacılık sistemlerinin hakim olduğu bir dünyada yaşıyorken, bugün dijital para birimleri ve blokzincir teknolojisi gibi kavramlar hayatımızın merkezine yerleşmiştir. Bu dönüşüm, yalnızca ödeme yöntemlerimizi değil, aynı zamanda yatırım ve tasarruf alışkanlıklarımızı da derinden etkilemektedir.

 

Blokzincir teknolojisi, yeni yatırım ve tasarruf fırsatları sunmakla birlikte güvenlik riskleri barındırmaktadır. Bu nedenle sigorta ihtiyacı artmaktadır. Sigorta şirketleri bu alanda henüz tam anlamıyla entegre olmamışken, çeşitli blokzincir tabanlı sigorta girişimleri ortaya çıkmıştır.

 

 2. Kuşakların Yolculuğu ve Yeni Ödeme, Yatırım ve Tasarruf Sistemi Olarak Blokzincir Teknolojisi

Dijitalleşme sürecinde, sosyal medya platformları ile yaşayış tarzımızda; iş dünyasının ürettiği mobil uygulamalar ile harcama alışkanlıklarımızda değişiklikler meydana gelmiştir.

Dijitalleşmenin özellikle ödeme alışkanlıklarına getirdiği farklılıklar Türkiye Bankalar Birliği tarafından yayınlanan “Türkiye Finansal Sektör Ödeme Sistemleri Raporu” aracılığı ile gözlemlemek mümkündür. 

Tablo 1. İşlem Tutarları ve GSYH Oranları

Yukarıda yer verilen tablodan da görüleceği üzere [1]; GSYH ile oranlandığında dolaşımdaki para ile işlemler %1,6 gibi orana sahipken, kartlı işlemler %52, FAST işlemleri %26 olmaktadır. EFT ve PÖS işlemleri ise GSYH’nin 10 kat üzerinde olmaktadır.

Diğer taraftan FAST sistemi blokzincir tabanlı transfer sistemlerine, hızlı ve 7/24 transfer imkanı sunarak alternatif olsa da, 04.04.2024 tarihli kararla bir transferde 100.000.-TL ile sınırlı olarak uygulanmaktadır.

TBB çalışmasında yer almamasına rağmen, otomatik olarak cüzdanlar arasında 7/24 ve coğrafya fark etmeksizin saniyeler içerisinde transfer gerçekleştirme imkanı sunan blokzincir teknolojisi de ödeme sistemlerinden ciddi anlamda pay almaya başlamıştır.

 

Ödeme sistemlerinin bu denli dijitalleşmesinde finansal okur yazarlık vb. faktörler etkili olmasına rağmen kuşakların da etkisi söz konusudur. Öte yandan günümüzde son derece popüler olan blokzincir tabanlı uygulamalar özellikle Z kuşağının özel ilgi alanı olmaktadır. Haliyle son derece riskli platformlar ve yatırım araçlarını bünyesinde bulunduran blokzincir teknolojisi sigortacılık sektörü açısından fırsatlar sunabilecektir. Bu doğrultuda, kuşakların yolculuğu ele alınarak yeni kuşak olan Z kuşağının karakteristik özelliklerine ve blokzincir teknolojisindeki sigortalanabilir riskleri detaylarına aşağıda yer verilecektir.

1.1.  Kuşakların Yolculuğu ve Z Kuşağı

Z kuşağı, kuşaklar arasındaki yolculuğun son durağı olarak görülmektedir. Kuşakların yolculuğunda ise aracın teknoloji olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Toplumun temelini oluşturan ilk nesil, ikinci dünya savaşından sonra yaşanan bebek patlamasını kapsayan 1946-1964 yılları arasında doğan insanlardan oluşmaktadır. Teknolojiye ilk adımları atan, dijital dünyanın kapılarını aralayan X kuşağı 1965-1980 yılları arasında doğan insanlardan oluşmaktadır. İnternetin yaygınlaşmasıyla büyüyen, sosyal medyayı ilk deneyimleyen milenyum kuşağı olarak da bilinen Y kuşağı 1981-1996 yılları arasında doğan insanlardan oluşmaktadır. Teknolojinin adeta merkezinde doğan, dijital dünyayı tamamen içselleştiren 1996-2012 yılları arasında doğan insanlardan oluşmaktadır. Z kuşağının çoğu üyesi X kuşağının çocukları olmaktadır.

 

Pragmatik tüketici nesli olarak nitelendirilen Z kuşağı, bir ürünü satın almadan önce geniş bir bilgi yelpazesini değerlendirmektedir. Ne satın aldıklarından ziyade tüketme eylemini analiz etmekte ve bu bakış açısıyla tüketimi yeni bir düzeye çıkarmaktadırlar. Z kuşağı tüketimi, markalara sahip olmak yerine erişim elde edilmek olarak nitelendirilmektedir [2].

 

2. Kuşakların Yolculuğu ve Yeni Ödeme, Yatırım ve Tasarruf Sistemi Olarak Blokzincir Teknolojisi

 

 Z kuşağının neredeyse %95’i akıllı telefon sahibi ve %50’si varlıklarını sosyal medyada sürdürmektedir [3]. ABD’de yapılan bir araştırmaya göre ise eski nesillerin aksine Z  kuşağının (18-25 yaş) %50’si  ve Y kuşağının (26-41) ise %51’i sosyal medya üzerinden alışveriş yapmaktadır.

 

Z kuşağı erkekleri yeni üründen haberdar olurken %16 oranında sosyal medya influncer, %24 oranında yine sosyal medyada bu sefer dost ve aile çevresinden etkilenmektedir. Z kuşağı kadınları ise %24 oranında sosyal medya influncer, %23 oranında sosyal medyadaki dost ve aile çevresinden etkilenmektedir [4].

 

Ülkemizde de benzer bir durum söz konusudur. Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan “Türkiye’de E-Ticaretin Görünümü” raporunda e-ticaret hacminin yarısından fazlasını 25-36 yaş aralığındaki tüketicilerin yaptığı alışverişlerden oluştuğu istatistiği bulunmaktadır [5]. 

 

Avrupa ve Amerika’da Y kuşağı kiralamayı tercih ederken, Z kuşağında araç sahipliğine ilgi hızla azalmaktadır. Türkiye’de benzer bir durum yaşanmakta ve Z kuşağının %56’sı otomobili sadece ulaşım aracı olarak görmektedir. Z kuşağı kullanıma dayalı ödemeyi tercih ettiği ve bu sebeple paylaşımlı/elektrikli bisiklet ve scooter kullanımın arttığı görülmektedir [6].

 

Nihayetinde ödeme sistemleri kullanımı, tüketim alışkanlığı, mülkiyete bakış açısı anlamında diğer nesillere göre farklı bir tutumu olan Z kuşağı için sunulabilecek sigorta ürünleri özel olarak tasarlanması gerekebilir.

 

1.2.  Blokzincir Teknolojisi

 

Blok, yapılmış işlemlere ilişkin işlem ve onay kayıtlarının tutulduğu şifreli veri kümesini ifade etmektedir. Merkeziyetsiz bir veritabanı olarak da tanımlanabilir. Verilerin yer aldığı bu blok ile blokların hemen önceki bloklara şifrelenmiş imzalar yoluyla bir araya gelmesini ifade eden zincir ifadelerinin birleşmesi ile blokzincir sistemi oluşmaktadır [7].

 

Blokzincir teknolojisi beraberinde kripto paralar kavramını da getirmektedir. Bunun için ödeme aracını gruplandırmak faydalı olabilir.

 

İlk grupta, her ne kadar ülkemizde dijital TL çalışmaları devam ediyor olsa da, nakit para Merkez bankası parası olarak ifade edilir. İkinci grupta, B-Para diğer bir ifadeyle bankalar aracılığıyla çıkarılan paralar arasında banka kartı, havale, çek gibi banka hesapların dayalı araçlar olmaktadır. Üçüncü grupta, E-para diğer bir ifadeyle elektronik para, devlet tarafından garanti edilen B-Paranın aksine  özel sektör tarafından garanti edilen ve sabit değerli araçlardır. Ülkemizde bulunmasa da, dünyada AliPay, WeChat gibi örnekler söz konusudur. Dördüncü grupta, I-Para diğer bir ifadeyle yatırım parası yeni doğmaya başlayan değişken değerli olmaktadır. Dünyada Digital Swiss Gold ve Novem gibi örnekleri bulunmaktadır. Son grupta ise kripto paralar bulunmaktadır. Blokzincir üzerinden dağıtılmakta, 3.taraflar tarafından yaratılmakta ve nesne tabanlı olmaktadır [8].

 

Coin ise şifreleme tekniği kullanılmak suretiyle oluşturulan ve zamanlar değer depolayan dijital para olarak ifade edilir. Temelde paranın dijital karşılığı olup en ünlü örneği ise Bitcoin’dir [9].

 

Decentralized Finance (Merkeziyetsiz Finans) açılımına sahip Defi, banka, borsa, aracı kurum veya merkezi olmaksızın akıllı sözleşmeler aracılığı ile işleyen finans sistemidir. Kullanılan teknoloji ile merkeziyetsiz kodlar ile çalışan, internet üzerinden dünyanın her tarafına ucuz, güvenilir, hızlı bir teknolojidir [10].

 

Coinmarketcap verilerine göre 11.09.2024 tarihi itibarıyla son 24 saat içerisinde en az 1 dolarlık işlem gerçekleşmiş toplam 471 merkeziyetsiz borsa bulunmaktadır. En yüksek 3 işlem hacmi sahibi merkeziyetsiz borsalar sırasıyla 1.3 milyar USD ile Kine Protocol, 513 milyon USD ile Uniswap ve 325 milyon ile USD Kine Protocol olmaktadır [11].

 

Merkeziyetsiz borsalar, kullanıcı fonlarını ellerinde tutamadıklarından merkezi borsalara kıyasla siber saldırılara ve güvenlik ihlallerine karşı nispeten güçlü olmaktadır. Öte yandan merkezi borsalar ülkelerin finans sistemi ile entegre olmaları açısından daha çok tercih edilmektedir. Nihayetinde bir kripto paranın merkeziyetsiz finans platformuna gelebilmesinin yolu halihazırda sistemdeki bir kullanıcıdan transfer yolu ile gelmedikçe merkezi borsalardan geçmektedir.

 

Son 24 saat içerisindeki işlem hacmi verileri de bunu teyit eder niteliktedir.  Coinmarketcap verilerine göre 11.09.2024 tarihi itibarıyla son 24 saat içerisinde en az 1 dolarlık işlem gerçekleşmiş toplam 227 merkezi borsa bulunmaktadır. En yüksek 3 işlem hacmi sahibi merkezi borsalar sırasıyla 12,8 milyar USD ile Binance, 7 milyar USD ile Crypto.com Exchange ve 4.6 milyar USD ile Bybit olmaktadır [12]

2. Kuşakların Yolculuğu ve Yeni Ödeme, Yatırım ve Tasarruf Sistemi Olarak Blokzincir Teknolojisi

 

Blokzincir teknolojisi her ne kadar yatırım, tasarruf ve ödeme amaçlı kullanılıyor olsa da, 09.06.2021 tarihi bitcoini El Salvador’un para birimi yapmış ve Merkez Bankası rezervi yapmıştır.

 

Merkezi borsalarda ulaşılan hizmet değeri, eşler arası işlem hizmet değeri ve merkeziyetsiz finans hizmet değerleri üzerinden yapılan sıralamada Hindistan, Nijerya, Vietnam, ABD ve Ukrayna ilk 5’te yer almaktadır.  Ülkemiz ise bu sıralama kriterlerine göre kendisine 12.sırada yer bulmaktadır [13].

 

Blokzincir tabanlı kripto para piyasalarındaki büyüme sayesinde yatırımcılar artık bu ürünleri yatırım aracı olarak nitelendirmişlerdir. Rakamlar da bunu doğrular niteliktedir.

 

İlk sırada 17 trilyon dolar piyasa değeri ile altın yer almaktadır. Sonraki 6 sırada, 5 adet ABD ve 1 adet Suudi Arabistan borsa şirketi yer almaktadır. 8.sırada 1.6 trilyon dolar ile gümüş ve onu bir ABD’li borsa şirketi takip etmekte ve nihayet 10.sırada 1.1 trilyon dolar ile Bitcoin kendine yer bulmaktadır.  Blokzincir tabanlı tüm yatırım araçları dahil edildiğinde ise bu değer 2 trilyon dolara ulaşmakta ve 5.sıraya kadar yükselebilmektedir.

 

Merkezi borsalardan olan kucoin sitesinin “Türkiye’deki

Kripto Kullanıcılarını Anlamak 2023” konulu çalışmasına göre [14]; 

18-30 yaş arasındaki yatırımcıların oranı %37, 

31-44 yaş arasındaki yatırımcıların oranı %48, 

45-60 yaş arasındaki yatırımcıların oranı ise %15’tir.

 

Katılımcılara neden kripto paralara yatırım yapmak istersiniz sorusu yöneltilmiştir ve birden fazla yanıt kabul edilmiştir. Buna göre; %58’i uzun vadede servet sahibi olmak, %37’si değer saklamak, %34’ü daha pratik para transferi, %25’i yatırım portföy çeşitliliği, %17’si bir günde zengin olmak, %17’si eğlenmek şeklinde yanıtlar vermiştir.

 

Kriptoyu ne amaçla kullanıyorsunuz yanıtı yöneltilmiştir ve birden fazla yanıt kabul edilmiştir. Buna göre; %70’i al-sat, %22’si nft almak, %19’u staking, %14’ü hediye, %13’ü eşler arası para transferi, %9’u maaş ödemek/almak, %8’i bağış şeklinde yanıtlar vermiştir.

 

Yapılan anket çalışmasında 335 üniversite öğrencisinin kripto para bilgi düzeyi 100 üzerinden değerlendirilmiş ve katılımcıların %85’inin 50 puan ve altında bir puan aldığı gözlemlenmiştir [15]. Haliyle blokzincir teknolojisinde yapılan işlemlerde bilgisizlik birtakım riskleri de beraberinde getirmektedir.

 

 

FBI’ın 2023 yılındaki kripto para dolandırıcılık raporuna göre; 69.468 adet şikayetçi bulunduğu (303 adedi Türkiye’dendir.) ve 2022 yılına oranla %45 artışla 5,6 milyar USD’lik kayıp rapor edildiği görülmektedir. Şikayetçilerin 43.653 adedi kripto para kaynaklı, 25.815 adedi ise kripto para cüzdanları kaynaklı başvuruda bulunduğu anlaşılmaktadır. Suç tiplerine göre dağılım ise aşağıdaki tabloda özetlenebilir [16].  

Tablo 2. Suç Tipleri

1.000 üzerinde şikayetçisi bulunan suç tiplerini açıklamak gerekirse [16];

 

Yatırım: Yanlış bilgilere dayanarak alışveriş yapmaya teşvik eden aldatıcı uygulamadır. (Emeklilik, Ponzi, Piramit vb.)

 

Piyango/Çekiliş/Miras: Bir piyango veya çekiliş kazanması konusunda veya bilinmeyen bir akrabadan kalan mirası tahsil etmek için kişiyle iletişime geçilmesi suretiyle kandırılmasıdır.

 

Teknik Destek: Teknik destek veya müşteri servisi gibi davranarak kişinin yanıltılmasıdır.

 

Kişisel Veri İhlali: Verilerin güvenli bir yerden sızdırılması ile bireyin hassas, gizli verilerinin yetkisiz kişi tarafından kopyalanması, çalınması veya kullanılmasıdır.

 

Gasp: Gözdağı verme veya yetkiyi kötüye kullanma yoluyla para veya malın hukuka aykırı olarak alınmasıdır.

 

Güven/Romans: Birey ilişki içinde olduğuna inanır ve faile para, kişisel ve finansal bilgilerini paylaşır veya değerli eşyalar gönderir.

2. Kuşakların Yolculuğu ve Yeni Ödeme, Yatırım ve Tasarruf Sistemi Olarak Blokzincir Teknolojisi

 

Hükümet Taklidi: Para toplamak adına bir devlet görevlisi taklidi yapılır.

 

FBI’ya iletilen suç duyurusu sonucu istatistiklere dahil olan rakam 5,6 milyar USD olsa da, daha geniş kapsamlı yapılan diğer bir çalışmada 2023 yılında kriptopara suçları neticesinde 24.2 milyar USD’lik bir rakamın suça konu edildiği görülmektedir [17].

 

Blokzincir tabanlı varlıklar riske oldukça açık olmaktadır. Dolayısıyla yatırımcılar tarafından sigorta ihtiyacı ve talebi doğmaktadır. Sigorta şirketleri bu alanda henüz girişimde bulunmaktan imtina ettiğinden kripto para borsaları bu anlamda kendi sigorta fonlarını oluşturmak durumunda kalmıştır.

 3. Örneklerle Blokzincir Teknolojisinde Sigorta

Sigortacılığın temeli istatistik ve matematiğe dayanmaktadır. Blockzincir ise büyük ve çeşitli olan veriyi entegre etme imkanı sunabilecek, böylece risk yönetimi ve fiyatlarda iyileştirme mümkün olabilecektir. Halihazırda sigortacılık, satış ekiplerine dayanan bir yapıda iken genç nesil internet üzerinden her şeyi yapmayı tercih etmektedir. Dolayısıyla hem sigortacılığın iş modelinde, hem de genç nesilin ilgilisini çekecek şekilde sigorta ürünlerinde değişiklikler yapılması sigortacılığın geleceği için elzem olacaktır.

Türkiye'de halihazırda blokzincir teknolojisiyle sigorta sektöründe henüz somut örnekler bulunmamakta, projeler pilot aşamasında değerlendirilmektedir.

Dünyadaki blokzincir tabanlı sigorta girişimlerine ise aşağıdaki başlıklarda yer verilmektedir.

B3i-Blokzincir Sigorta Endüstrisi Girişimi

2017 yılında, Allianz, Munich RE ve Swiss RE gibi Avrupa’nın önde gelen sigorta ve reasürans şirketleri tarafından kurulan B3i grubu, akıllı sözleşmeler ile sigortacılık işlemlerini yürütmekte, şirketlerin finansal risk değerlendirmelerine ve genel reasürans stratejisini iyileştirmede yardımcı olmaktadır [18]. 2020 yılında ülkemizden Türk Reasürans AŞ’de ilgili girişim grubuna hissedar olmuştur.

Hava Durumu Endeksi Sigortası

Vietnam merkezli İgloo sigorta şirketi blokzinciri tabanlı parametrik sigortayı ilk kez hayata geçiren şirket olmuştur. Endeks bazlı sigorta, geleneksel sigortanın yetersiz kaldığı boşluğu doldurmak için hayata geçirilmiştir. Bu sigorta ürününde poliçe sahibini belirli bir olayın meydana gelmesine karşı sigortalayan, kayıpların büyüklüğü yerine olayın büyüklüğünü esas olarak ödeme yapan yenilikçi bir yaklaşımdır. Sigorta dönemi başlamadan evvel sıcaklık, deprem büyüklüğü gibi parametrelerin normal seviyeden sapmaları istatistiksel olarak ölçmek suretiyle bir endeks geliştirir ve bu yöntemle hasar çözümü daha hızlı ve objektif hale gelir [19].

Axa İsviçre’nin Sigorta Prim Ödemesine Bitcoin Kabul Etmesi

Axa İsviçre, hayat sigortası ürünlerinin haricindeki (yasal nedenlerle) hayat dışı sigorta ürünlerine bitcoin ile ödeme seçeneği getirmiştir. Şirket tarafından yapılan açıklamada müşteriden gelen artan talebe yanıt vermek için bu ödeme çeşidinin getirildiği, şirketin bilançosunda bitcoin olmadığını, ilgili bitcoin bakiyelerinin Bitcoin Suisse üzerinden İsviçre frangına dönüştürüldüğü açıklaması yapılmıştır [20].

ZhongAn Blockzincir Teknolojisinden Yararlanma Kararı Aldı

Çin merkezli ZhongAn sigorta sektörünü dönüştürmek adına blokzincir teknolojisini kullanmaya karar verdi. CEO Chen Wei, şirketin talepleri otomatize etmek için 100’den fazla Çin hastanesiyle veri paylaşım anlaşması yaptığını, sigorta satışlarının önceden acente ve satış ekipleri ile yapıldığını, fakat genç neslin online alışveriş yapmayı tercih ettiğini, sigorta müşterilerinin artık kanıt olarak belgelerini dosyalamasına gerek kalmadığını, tüm sigorta poliçelerinin bir blokzincirde saklandığını ifade etmiştir [21].

Lemonade Crypto Climate Coalition

Kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Lemonade, blockchain tabanlı parametrik ürün koruma ile Kenya’da çiftçilerin aracısız ödeme almasını sağladığı gibi tarım ürünlerini de sigortalayabilmiştir. Akıllı sözleşmeler yardımıyla herhangi bir aracıya gereksinim duyulmaksızın, daha düşük maliyetle karmaşık süreçlerden arındırılarak önceden kayıtlı 7 bin üzerinde çiftçiye hızlı ödeme sağlanmıştır [22].

Nexus Mutual

Buraya kadar ki örneklerde şirketlerce hayata geçirilen blokzincir teknolojisi örnekleri olsa da, Nexus Mutual blokzincir üzerinde faaliyet gösteren bir kuruluş olmaktadır.

Etherium üzerine inşa edilmiş bir protokole yatırım yapılan varlıklar; akıllı sözleşme hatası (hack vb.), oracle manipülasyonu, tasfiye durumlarında bir koruma sağlamaktadır. Teminat sahibi bir üye maddi zarara uğradığında talebini iletmekte ve talep değerlendirme sürecine NXM coini olan üyeler hasar tespit uzmanı olarak katılabilmektedir. Talebin incelenmesi ve kabulü noktasında oy hakları bulunur. Nexus Mutual bugüne kadar zarara uğrayan hak sahiplerine 18 milyon üzerinde ödeme yapmıştır [23]. Nexus Mutual piyasa değeri 41 milyon dolardır.

İnsure Defi

Bir başka blokzincir üzerinde faaliyet gösteren kuruluş insure defi olmaktadır. Mevcutta SURE isimli tokeni ile 109 milyon USD piyasa değerine ulaşmıştır. Tanesi 0,13 kuruşa el değiştiren token karşılığında; başlangıç paketinde 2.500 adet alındığında 3 ay boyunca dolandırıcılık için %80, kripto varlık çalınması içinse %50’sine ve toplamda 1.000 USD’ye kadar koruma sağlamaktadır. İleri düzey pakette ise 30.000 adet alındığında ise 14 ay boyunca dolandırıcılık için %85, kripto varlık çalınması içinse %55’ine ve toplamda 6.00 USD’ye kadar koruma sağlamaktadır [24].

Etherisc

DIP isimli tokeni ile Etherisc 2 milyon USD piyasa değerinde ve mevcut sigorta endüstrisinin çalışmadığını iddia eden blockzincir tabanlı bir uygulamadır. Bunu ise karları müşteri primlerine dayanan şirketlerin ihtiyaç duydukları anda sigortalıya tazminatlarını ödeme konusunda ayak diretmeleri şeklinde gerekçelendiriyor. Ayrıca çoğu sigortalının poliçelerin maliyetli ve şeffaf olmamasından kaynaklı eksik sigortalandığını iddia etmektedirler [25].

Blokzincirdeki akıllı sözleşmelerin birçok süreci ortadan kaldırarak koordinasyonu sağlamakta ve maliyetleri radikal şekilde azaltmaktadır. Talep ödeme işlemlerini otomatize ederek gerçek zamanlı ödeme sağlanabilir. Blokzincir tokenizasyonu ile müşterilerin sigorta primleri için yatırım getirilerinden faydalanmalarını sağlar.

Blokzincir tabanlı girişimler her ne kadar sigorta şirketlerine kıyasla yenilikçi, düşük maliyetli ve hızlı bir ürün önerisi ile gelseler de; satış sonrası hizmet kalitesi ve inandırıcılığı ile kendilerini kanıtlamak durumundadırlar. Yüksek özkaynak, maddi ve beşeri sermayesi yüksek uzman kadrolara sahip sigorta şirketlerinin yerini alması için epey bir zamana ihtiyaçları söz konusudur. Öte yandan örneklerden de görüleceği üzere sigorta şirketleri hizmetlerini blokzincir teknolojisi ile optimize ederlerken blokzincirde faaliyet gösteren projelerde daha çok kendi çıkardığı tokeni sahiplendirme ve bunun karşılığında bir koruma garantisi sunulması durumu mevcuttur.

4. Sonuç

Dijitalleşmenin hızlı ilerleyişi dijital para birimleri ve blokzincir teknolojisi gibi kavramlar hayatımızın merkezine yerleşmiştir. Z kuşağının %95’inin akıllı telefon sahibi olması ve %50’sinin de sosyal medyada varlık göstermesi ve üzerine bu platformlarda alışveriş yapmaları ödeme türlerindeki değişikliğin faktörlerinden biri olmaktadır.

Kripto yatırım istatistiklerinden de görüldüğü üzere Z kuşağının bu alanda gün geçtikçe artan bir ilgisi söz konusu olmaktadır. Öte yandan yapılan bir akademik çalışmada üniversite öğrencilerinin %85’inin bu alanda yeteri kadar bilgisi olmadığını göstermiştir. Haliyle yeterince bilgi olmaksızın kullanılan blokzincir teknolojisi ve kripto para yatırımları beraberinde bir takım riskleri getirebilmektedir. FBI’ya yapılan 69.468 adet (300’ü Türk) suç duyurularında 5,6 milyar USD’lik bir kripto paranın bir şekilde suça konu olduğu, bir diğer raporda ise bu tutarın 24.2 milyar USD’ye kadar ulaştığı görülmektedir. Haliyle bu durum blokzincir tabanlı kripto paralar için sigorta ihtiyacını doğurmaktadır.

Nexus Mutual, İnsure Defi, Etherisc halihazırda blokzincir teknolojisinde inşa edilmiş ve sigorta ürünleri sağlayan tokenize edilmiş platformlardır. Mevcut durumda bu platformlar en popüler araçlar olup piyasa değerlerinin toplamı 152 milyon USD’ye ulaşmıştır. Sigorta şirketleri arasında henüz yatırımcının dolandırıcılık, hırsızlık, hack gibi risklerini teminat altına alan bir ürünleri bulunmamaktadır. Daha çok blokzincir teknoloji altyapısını kendi süreçlerini hızlandırmak ve otomatize etmek adına kullandıkları görülmektedir. Ülkemizden de Türk Reasürans AŞ’nin akıllı sözleşmeler ile sigortacılık işlemlerini yürüten, şirketlerin finansal risk değerlendirmelerine ve genel reasürans stratejisini iyileştirmede yardımcı olan B3i grubuna hissedar olması trendin takibi noktasında önemli olmaktadır.

Global örneklerde insurtech üzerine geliştirilen ürünlerin öne çıktığı görülmektedir. Ülkemizde Yıldız Teknopark bünyesinde sigorta sektörünün gelişimi için tekonolojisi ve inovasyon çalışmalarına öncülük eden insurtech HUB girişimi bulunmaktadır.

Ülkemizde blokzincir teknolojisi ve bunun eklentisi olan insurtech alanında son derece ciddi girişimler bulunduğu görülmektedir. Z kuşağının da bu anlamda halihazırda ve gelecekte kullanıcı olacağı bu platformlarda mevcudiyeti son derece önemli olacaktır. Bu sebeple Z kuşağının blokzincir, insurtech ve sigorta alanında bilgisinin artırılması için; sosyal medya, bloglar ve influencerlar aracılığı ile anlaşılır ve etkileşimli eğitimler verilebilir, sigorta süreçlerini oyunlaştırarak gençlerin sigorta ürünlerine olan ilgisi artırılabilir, gençlerin ihtiyaçlarına ve yaşam tarzlarına uygun, esnek ve kişiselleştirilebilir sigorta ürünleri sunulabilir. Örneğin blokzincir teknolojisi kullanılarak dijital varlık, kripto cüzdan ve şifrelerini risklere karşı koruyan sigorta paketleri geliştirilebilir. Sigorta ürünlerine ek olarak gençlerin ilgisini çekebilecek indirim kuponu, etkinlik, davet vb. avantajlar sunulabilir. Üniversitede finans ve ekonomi kulüpleri ile işbirliği yapılarak seminer ve workshoplar düzenlenebilir. Öte yandan İnsurtech HUB kayıtlı startuplar ile üniversiteler arasında staj programları geliştirilebilir. Üniversite müfredatlarına zorunlu sigorta eğitimleri ve sigorta teknolojisinin geliştirilmesi yönünde dersler eklenebilir.

Z kuşağının gösterdiği tüketici, yatırım ve tasarruf davranışı göz önünde bulundurulduğunda ise Axa İsviçre’nin yaptığı gibi ülkemizde kripto para ile ödeme kabul edilmesi söz konusu olabilir. Z kuşağına sunuluacak sigorta ürünleri ise esnek ve kişiselleştirilebilir olmalı, bütçelerine uygun olacak şekilde düşük prim ve nispeten yüksek güvence sunmalıdır. Satın alacakları ürünlerin dijital entegrasyonu mutlak surette olmalıdır. Seyahat indirimleri, etkinlik biletleri gibi ek faydalar sunarak sigortanın sadece bir zorunluluktan ibaret olmadığı aynı zamanda bir avantaj olduğu gösterilmelidir.

Referanslar

[1] https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/Dokuman/9007/OS_Raporu_26022.pdf

[2] Francis, T. & Hoefel, F., (2018). “True Gen’: Generation Z and its implications for companies”. Generation Z, Volume 12, s. 2.

[3] https://direktordijital.com/z-kusagi-sosyal-medya- aliskanliklari/#:~:text=Z%20jenerasyonunun%20neredeyse%20%95%60i,g%C3%BCnde%203%20saat%20video%20izlemekte.

[4] https://www.pazarlama30.com/z-kusagi-pazarlamasi-ile-ilgili-bilmeniz-gerekenler/

[5]https://ticaret.gov.tr/data/66506fa313b87685dc0dbce8/2023%20y%C4%B1l%C4%B1%20Tu%CC%88rkiye'de%20E-Ticaretin%20Go%CC%88ru%CC%88nu%CC%88mu%CC%88%20Raporu.pdf

[6] https://www.sabah.com.tr/yazarlar/sandik/2022/12/19/y-ve-z-kusaginin-tercihi-kiralama

[7] https://bctr.org/dokumanlar/Blokzinciri_Teknoloji_Terminoloji.pdf

[8] https://bctr.org/wp-content/uploads/2022/11/MBRaporuV03.pdf

[9] https://bctr.org/wp-content/uploads/2023/10/DEFI04-o.pdf

[10]https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/tos/Dijital%20Varl%C4%B1klar%20Raporu.pdf

[11] https://coinmarketcap.com/tr/rankings/exchanges/dex/

[12] https://coinmarketcap.com/tr/rankings/exchanges/

[13] https://www.chainalysis.com/wp-content/uploads/2024/06/the-2023-geography-of-cryptocurrency-report-release.pdf

[13] https://companiesmarketcap.com/assets-by-market-cap/

[14] https://www.kucoin.com/blog/more-than-half-of-Turkish-adults-invest-in-crypto

[15] Öget, E. & Kanat, E., (2023). “Üniversite Öğrencilerinin Kripto Para Tutum ve Bilgi Düzeylerinin Ölçümü: ZBEUN Örneği”. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(1), s. 155.

[16] https://www.ic3.gov/Media/PDF/AnnualReport/2023_IC3CryptocurrencyReport.pdf

[17] https://go.chainalysis.com/crypto-crime-2024.html

[18] Tunca, S. & Sezen, B., (2020). “Sigorta İşlemlerinde Blokzincir (Blockchain) Teknolojisi Uygulamaları”. Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmalar Dergisi, 14, s. 13-25.

[19] https://iglooinsure.com/products/weather-index-insurance/

[20] https://www.insurtechinsights.com/insurance-giant-axa-switzerland-now-allows-customers-to-pay-premiums-in-bitcoin/

[21] https://www.ledgerinsights.com/zhongan-health-insurance/

[22] https://bctr.org/kenyada-7-binden-fazla-ciftci-akilli-sozlesmeler-sayesinde-aracisiz-odeme-aldi-29046/

[23] https://docs.nexusmutual.io/overview/claims-history/

[24] https://insuretoken.net/plans.html

[25] https://docs.etherisc.com/learn/whitepaper-en-tldr